Stara izreka kaže „OČI SU OGLEDALO DUŠE“: Evo šta boja VAŠIH govori o vama i vašem poreklu

Boja očiju je potpuno jedinstvena, poput otiska prsta. Odnosno, niko drugi nema potpuno istu boju očiju kao vi. Zapravo, neke nedavne studije pokazuju da je naša boja očiju mnogo složenija nego što smo mislili.

Smeđe oči su postojale pre svih ostalih

Koliko god čudno zvučalo, svi ljudi su u jednom trenutku istorije imali samo smeđe oči. Onda se jednog dana dogodila genetska mutacija u genu koji određuje boju očiju. Ova mutacija je smanjila proizvodnju melanina do tačke u kojoj nije bilo dovoljno da se oči oboje smeđom - i tako su plave oči prvi put nastale.

Danas je smeđa i dalje najrasprostranjenija boja očiju na svetu. Zahvaljujući višem nivou melanina, smeđe oči su otpornije na neke vrste očnih bolesti. Svetlo smeđe oči su najčešće u Americi, zapadnoj Aziji i Evropi, dok se tamnosmeđe oči najčešće nalaze u Africi, jugoistočnoj Aziji i istočnoj Aziji.

Svi plavooki ljudi imaju zajedničkog pretka

Jedna mutacija u genima koji proizvode melanin dala nam je bezbroj varijacija plavih, zelenih, sivih i očiju boje lešnika. Štaviše, ova genetska mutacija je povezana sa jednim zajedničkim pretkom. Naučnici veruju da je ovaj predak bio Evropljanin iz crnomorskog regiona koji je verovatno živeo pre između 6.000 i 10.000 godina.

Procenat plavookih ljudi u Evropi danas se kreće između 20% i 40% dok samo 8% do 10% ljudi širom sveta ima plave oči. Plave oči su najčešće u severnoj Evropi. Relativno visok procenat (27%) plavookih ljudi u Americi delimično je zahvaljujući Amerikancima istočnoevropskog, irskog i britanskog porekla.

Evolucija boje očiju odgovara migracijama naših predaka

Naučnici imaju teoriju da evolucija boje očiju odgovara migracijama naših predaka iz toplijeg u hladnije podneblje. Danas se među Evropljanima može naći najrazličitija boja očiju, od svetlo plave do tamno smeđe. Razlog zašto su tamne oči češće u toplijim klimama, poput Azije i Afrike, je melanin, koji štiti oči od sunca i UV oštećenja.

Manje od 1% ljudi ima sive oči

Do nedavno se verovalo da je jedan gen odgovoran za boju naših očiju. Ali, kako se ispostavilo, postoji oko 16 gena u igri kada se određuje boja očiju, koji mogu proizvesti neke retke i jedinstvene nijanse, poput sive. Iako sive oči na prvi pogled mogu izgledati „plave“, za razliku od čisto plavih očiju, one imaju tendenciju da imaju mrlje smeđe i zlatne boje.

Manje od 1% svetske populacije ima sive oči, što ih čini jednom od najmanje uobičajenih boja očiju. Nijanse sivih očiju mogu varirati od zelenkaste do zagasito plave do lešnik-braon boje, što često zavisi od okruženja, posebno od osvetljenja. Najčešće su u severnoj i istočnoj Evropi.

Ljudi svetlih očiju imaju bolju toleranciju na bol

Prema studiji koja je anketirala 58 trudnica, dame sa svetlim očima imaju veću toleranciju na bol od onih sa smeđim ili smeđim očima. Plavooke i zelenooke žene su iskusile manje neprijatnosti tokom porođaja. Još jedno zanimljivo otkriće bilo je povezano sa postporođajnom depresijom. Zahvaljujući manjem nivou melanina, žene svetlih očiju su se ređe osećale anksiozno i depresivno od tamnookih žena.

Zelene oči su najčešće u severnoj i srednjoj Evropi

Sa samo 2% svetske populacije koja ima zelene oči, ova boja je najmanje uobičajena među prirodnim bojama očiju. Iako se zelene oči mogu prirodno pojaviti kod svih rasa, oko 16% ljudi sa zelenim očima su germanskog i keltskog porekla. Da budemo precizniji, zapanjujućih 86% ljudi iz Irske i Škotske ima zelene oči.

Boja očiju ćilibara je među najunikatnijim bojama

Često nazivane „zlatne oči“, ćilibarne oči pripadaju porodici „smeđih“ očiju, ali imaju nekoliko jedinstvenih karakteristika. Ono što ih izdvaja iz grupe lešnika i smeđih očiju je činjenica da ne sadrže smeđe, narandžaste ili zelene nijanse. Za razliku od očiju boje lešnika koje mogu izgledati kao da imaju nagoveštaje različitih boja, nijansa ćilibarnih očiju je uvek čisto zlatna. Ljudi sa očima boje ćilibara često imaju špansko, južnoameričko, južnoafričko ili azijsko poreklo.

Oči boje lešnika se često mešaju sa smeđim

U zavisnosti od osvetljenja, oči boje lešnika mogu izgledati svetlo smeđe. Međutim, oni sadrže više različitih nijansi od smeđih očiju. U očima boje lešnika obično možemo videti mešavinu smeđe, zelene i ćilibara koja se može pojaviti kao male tačke ili prstenovi unutar šarenice. Ljudi sa očima boje lešnika imaju umerenu količinu melanina za ove zelene i smeđe nijanse. Oko 5% ljudi ima ovu boju očiju.

Iako se prirodno javlja kod svih rasa, oči boje lešnika su najčešće kod osoba bliskoistočnog, brazilskog, španskog ili severnoafričkog porekla. Ovo je relativno retka boja očiju, posebno među ljudima afričkog i azijskog porekla. Većina ljudi rođenih sa ovom bojom očiju verovatno ima kavkaske korene.

Manje od 1% populacije ima oči različite boje

Boja ljudskih očiju može se pojaviti u fascinantnim varijacijama, uključujući neke retke slučajeve ljudi koji imaju heterohromiju, retko stanje koje pogađa manje od 1% populacije. Pojavljuje se kao rezultat neujednačene koncentracije melanina u očima. Ovo može dovesti do toga da oči imaju delimično ili potpuno različite boje. Postoje različiti uzroci za ovo stanje, uključujući genetiku, neke retke sindrome ili fizičke povrede oka.

Prave crne oči ne postoje

Dok nekim ljudima oči mogu izgledati crne, one zapravo ne postoje u prirodi. Ljudi čije oči izgledaju crne imaju veoma tamno smeđe oči koje se skoro stapaju sa zenicom, čineći da izgledaju crne.

Razlog zašto bi posedovanje crnih očiju bilo prirodno nemoguće je taj što crni objekti imaju tendenciju da apsorbuju više UV svetlosti od drugih boja. Zbog toga bismo imali velikih poteškoća da se nosimo sa sunčevom svetlošću da imamo potpuno crne oči. To bi izazvalo probleme sa vidom i pogoršanje zdravlja očiju.